เนติบัณฑตยสภา

ประวัติเนติบัณฑิตยสภา

                 เนติบัณฑิตยสภามีกำเนิดสืบเนื่องมาจากโรงเรียนกฎหมาย เนื่องมาแต่พระบรมราโชบายแห่งพระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัวที่ประสงค์ให้ราชการยุติธรรมเป็นไปด้วยดีตามความต้องการของประเทศ โดยได้ทรงพระกรุณาโปรดเกล้าฯ ประกาศตั้งกระทรวงยุติธรรมขึ้นเมื่อวันที่ ๒๕ มีนาคม ร.ศ. ๑๑๐ (พ.ศ.๒๔๓๔) พระเจ้าลูกยาเธอ พระองค์เจ้ารพีพัฒนศักดิ์ (กรมหลวงราชบุรีดิเรกฤทธิ์) เป็นเสนาบดีพระองค์ที่ ๓ เมื่อวันที่ ๓ มีนาคม ร.ศ. ๑๑๕ (พ.ศ. ๒๔๓๙) เมื่อจัดระเบียบงานศาลได้ดีขึ้นแล้ว พระองค์ได้สนองพระราชประสงค์ของพระราชบิดาโดยได้จัดตั้งโรงเรียนกฎหมายเมื่อ ร.ศ. ๑๑๖ (พ.ศ. ๒๔๔๐) และมีการสอบไล่เป็นเนติบัณฑิตรุ่นแรกในปีเดียวกันนั้นเอง เมื่อแรกยังตั้งเป็นการส่วนพระองค์ ภายหลังจึงโอนเป็นโรงเรียนหลวงสังกัดกระทรวงยุติธรรม มีเสนาบดีเป็นผู้จัดการโรงเรียนกฎหมาย 

                พระบาทสมเด็จพระมงกุฎเกล้าเจ้าอยู่หัว ได้ทรงมีพระราชดำริจัดตั้งเนติบัณฑิตยสภา เพื่อประสงค์บำรุงการศึกษาวิชากฎหมายทั้งการรักษาความประพฤติของทนายความ ในเดือนธันวาคม ๒๔๔๗ ได้พระราชทานบันทึกเรื่องเนติบัณฑิตยสภา กำหนดหน้าที่และวิธีดำเนินงานของเนติบัณฑิตยสภา ได้ทรงลงพระลงบรมนามาภิธัยไว้ท้ายบันทึก ทรงพระกรุณาโปรดเกล้าฯ ให้เจ้าพระยาอภัยราชาเสนาบดีกระทรวงยุติธรรมปรึกษากับสมเด็จกรมหลวงสวัสดิวัตนวิศิษฎ์ (เสนาบดีกระทรวงยุติธรรมพระองค์แรก) อธิบดีศาลฎีกา เลือกกรรมการขึ้น เพื่อปรึกษาพิจารณาร่างข้อบังคับเนติบัณฑิตยสภาตามแนวทางแห่งพระราชบันทึก แล้วได้ทูลเกล้าฯ ถวายร่างข้อบังคับ เมื่อพระองค์ได้ทรงตรวจและแก้ไขแล้วได้พระราชทานข้อบังคับเนติบัณฑิตยสภาคืนมาเมื่อวันที่ ๑ มกราคม ๒๔๕๗ พระองค์ได้ทรงรับเนติบัณฑิตยสภาไว้ในพระบรมราชูปถัมภ์จึงถือเอาวันที่ ๑ มกราคม ๒๔๕๗ เป็นวันกำเนิดเนติบัณฑิตยสภา

วันอังคารที่ ๕ มกราคม ๒๔๕๗ พระบาทสมเด็จพระมงกุฎเกล้าเจ้าอยู่หัวเสด็จพระราชดำเนินเหยียบศาลสถิตย์ยุติธรรม โอกาสนี้เจ้าพระยาอภัยราชาเสนาบดีกระทรวงยุติธรรม สภานายกพิเศษแห่งเนติบัณฑิตยสภาอัญเชิญเสด็จให้ทรงพรมหากรุณาธิคุณรับเป็นเนติบัณฑิตกิตติมศักดิ์ และรับฉลองพระองค์ครุยเนติบัณฑิต ทรงลงพระบรมนามาภิธัยในสมุดทะเบียนเนติบัณฑิต
พระบาทสมเด็จพระมงกุฎเกล้าเจ้าอยู่หัว ได้มีพระราชดำริเสื้อครุยเนติบัณฑิตขึ้น และพระราชทานเสื้อครุยนี้แก่เนติบัณฑิตทุกคนตลอดรัชสมัยของพระองค์

เนติบัณฑิตยสภาได้จัดตั้งสำนักอบรมศึกษากฎหมายแห่งเนติบัณฑิตยสภาเมื่อ พ.ศ. ๒๔๙๑ เริ่มเปิดการสอนและศึกษาอบรมขึ้นเป็นครั้งแรก ในเดือนพฤศจิกายนปีเดียวกันนั้นเอง มีหลักสูตรตามแบบอย่างของสภาการศึกษากฎหมายแห่งเนติบัณฑิตยสภา ประเทศอังกฤษและต้องตามมติของเนติบัณฑิตยสภาสากล ซึ่งเนติบัณฑิตยสภาไทยเป็นภาคี